SAUNALAR İLE İLGİLİ…
Yeni bir aya başlarken yazım ile ilgili fikirler arasında birçok alternatif içerisinde bir tanesi diğerlerinden daha cazip geldi. Sebebi ise ciddi manada bir soğuk havanın yaşamış olduğum şehirde hüküm sürmesi idi. Her ne kadar Pandemik süreç bizi belli bir noktada zapt-u raptı altına almış olsa da öncelikle sağlık ve o oranda da temizlik ve keyfi içinde barındıran bu mekan unsurunu sizler ile paylaşmak istiyorum.
İlk sauna kullanımı Orta Asya steplerinde başlamıştır. Orta Asya'dan Rusya' ya Rusya kanalı ile de İskandinav ülkelerine ulaşmış, FİNLANDİYA' da gelişimini tamamlamıştır.
Sauna içerisinde sıcak ve kuru havanın bulunduğu, insanların rahatça yatıp oturabilecekleri kadar büyüklüğü olan ahşaptan yapılmış bir çeşit sıcak hava banyosudur. Genel olarak saunada sıcaklık 40 ile 90 C derece arasındadır. Hararet tavan yüksekliğinde 100 C dereceyi bulur.
Tekniğine uygun havalandırma yapılmış bir saunada % 5 ile % 10 arasında nem bulunması insanın bu sıcaklığa dayanmasını sağlar. Kızarmış soba taşlarının harareti tahminen 200 C derecedir. Daha önceden seçilmiş ferahlatıcı sauna esansları ile kovada karıştırılan suyu sauna kabinindeki nem oranını kontrol ederek kızgın soba taşlarına dökmek gerekmektedir. Bu da FİN saunasını temel özelliğidir. İnsanların gözünde geleneksel saunaları muteber kılan tek özellik sauna buharının kalitesidir.
Saunanın faydalanan kimseler için ( Spesifik ) bir tedvi hedefi yoktur. İnsan sağlığına koruyucu vücudumuzu doğayla uyum içinde yaşama hazırlayıcı asrımızın en korkunç hastalığı olan Stresin giderilmesindeki görevi kabul edilmelidir. Sauna insanın oturur halde sulu terlediği yerdir. Pasif durumda iken kaliteli şekilde terlemenin avantajları fazladır. En başta aktif terlemede oluşan yorgunluğun tam tersine sunada terleme ile yorgunluk giderilir. Toksik metabolizma artıklarının deri gözeneklerinden ter yoluyla uzaklaştırılması genel rahatlama ve gevşemeyi sağlar. Vücudun ısı, değişimleriyle kalp atım sayısı ( Nabız ) arasında doğrusal bir ilişki vardır. Saunadaki sıcak havaya bağlı olarak vücut ısısı artar, nabız atışında bununla beraber artar. Saunada nabız istirahat haline göre %50 - 60 artar dakikada 100 - 150 atıma çıkabilir. Nabızdaki bu hızlı artışa karşın kan basıncında ( Tansiyonda) sistolde çok hafif bir artış olur. Bu nedenle dolaşım sistemine binen gerçek yük düşüktür. Az antrenmanlı kalpler bile saunaya kolayca uyum sağlayabilirler. İyi antrenmanlı sporcularda yapılan nabız karşılaştırmalarında 90 C sıcaklığındaki bir saunada 15 dakika kalmak nabız ölçümlerinde 3000 m. koşuya eşit olduğu görülmüştür. Bu nedenle düzenli sauna kullanımının yararına inanılmaktadır.
Yurtdışında, saunaların iç donanımı Afrika Abachi ağacından yapılır. Ladin, ıhlamur, titrek kavak veya çam kullanılmaktadır. Bunlar, “banyo koşullarına” iyi direnç gösteren, ıhlamurdan yapılmış yüksek kaliteli ahşaptan yapılmıştır. Ayrıca bu “amaçlar” için meşe, sedir, kül, abash uygundur. Bu cinsler istisnai tüketici özelliklerine sahiptir
abash kapıları deforme olmaz ve çürümez. Aspen de popüler. Bunun avantajı düşük yoğunluğu ve iyileştirici özelliklerin varlığıdır. Eski zamanlardan beri, kavak ağrısını gidermek için bir kişiden bir hastalığı “çıkarabilen” özel bir ağaç olarak kabul edildi.
AKDENİZ ÇAMI
Genellikle Akdeniz’e kıyısı olan ülkelerde yetişir ve SAUNA İMALATI için oldukça kullanışlı olan bir ağaçtır. Düz lambri ve oluklu olarak ikiye ayrılır. Kolay işlenebilen yapısı sayesinde orta şiddette darbelere dayanıklıdır. Budaksız ve reçinesizdir. En az İskandinav ağaçları kadar sağlamdır. Oldukça hoş bir görünüme sahip olması ve diğer sauna ağaçlarına göre daha kolay temin edildiğinden dolayı Sauna Üretiminde en çok tercih edilen ağaçtır. Saunanın duvar ve tavan kısımlarında kullanılır.
AYOUS (ABACHI)
Krem rengi ve açık saman renkli olarak ikiye ayrılır Afrika kökenli bir ağaçtır. Reçinesiz, Budaksız ve düz damar dokuludur. Yüksek sıcaklıklarda üzerinde ısıyı barındırmasından dolayı ve yumuşak yüzeye sahip olmasından dolayı sauna üretiminde en fazla kullanılan ağaç türüdür. Genellikle saunanın iç donanımlarında kullanılır. Özelliği 80—110 °C dahi sıcak tutmayan çıplak vücutla rahatça oturup uzanabileceğiniz bir ağaçtır. Ayous ağacı saunanın en önemli ahşabıdır, saunayı kullanan kişinin cildi direkt veya dolaylı olarak mutlaka bu ahşapla temas edecektir. Bu bakımdan İç donanımlarda ve oturma guruplarında mutlaka apachi kullanılmalıdır. Başka tür ahşapların kullanılması durumunda saunayı kullanırken cildinizin herhangi bir bölgesi ahşaba temas ettiğinde yanma durumu söz konusu olur. Saunayı kullanan kişi saunadan istediği gibi faydalanamaz, ayrıca böyle bir durumda apachi yerine kullanılan ağaç bu aşırı sıcağa ve nemli ortama fazla uzun bir süre dayanamayacak ve mutlaka zamanla deforme olacaktır.
SAUNA ELEMANLARI
Sauna imalatı özel ağaçlardan imal edilir. Ahşap duvarlardan, sauna bölümü, sauna sobası ve aksesuarlar oluşur.Reçinesi olmayan ağaçlar tercih edilir.Bu ağaçlar sauna sobasından aldıkları ısıyı en iyi şekilde yansıtır ve ısıyı tutmadıklarından teni yakmaz.Sauna sobasının seçimi ise kabinin hacmine göre ayarlanmalıdır.Sauna sobalarının taşları da özel olup ısıya dayanıklı ve üzerine su döküldüğünde çatlamayan taşlardır.
FİN ÇAMI
İskandinav ülkelerinde yetişir. Fin çamının reçinesi çok düşüktür ve kesinlikle budak bulunmaz. Damar yapısı ve rengi ile sade hoş bir görünüme sahiptir.
FİN LADİNİ
Bir İskandinav ağacıdır. Hemen hemen Fin çamı ile aynı özellikleri taşımaktadır. Ama farklı olarak yapısında küçük budaklar barındırır.
Sauna yapımı ve imalatı için gerekli koşullar:
- Sauna inşası için bir oda veya bir kabin seçilmelidir. Çok geniş ve büyük bir alan tercih edilmemeli.
- Aşırı rutubete karşı dikkat edilmeli ve önlem alınmalıdır.
- Evin bir odasına yapıyor iseniz duvarlar tuğladan veya betonarmeden olmalıdır.
- Duvarların ve yapının hava geçirgenliği önemlidir. Sauna içi hava almalıdır.
- Sauna öncesinde ve sonrasında kullanacağınız duş sistemini de proje aşamasında yerleştirmelisiniz.
- Ve size birazdan bahsedeceğimiz malzemeleri saunadaki konforunuz, keyfiniz ve güvenliğiniz için tercih etmelisiniz.
Savuna odasın da kullanılacak olan ağaçlar ve ahşaplar ısı ya ve neme çok dayanıklı ağaçlardan seçilmelidir. Sauna yapımına en uygun ağaç türleri ise muadil ve köknar ağaçlarıdır. Sauna yapımın da kullanılan ahşap ölçüleri 5x5 ya da 5x10 ölçülerine sahip zeminden tavana kadar uzana bilen tek parçadan oluşması gerekmektedir. Sauna odasın da kullanılacak olan lambri ve ahşabın budaksız olmasına özen göstermeniz gerekmektedir. Ayrıca sauna yapın da kullanılacak olan ağaçların ise reçine bırakmayan ağaçlardan seçilmesi de sauna yapımı için oldukça önemli bir detaydır. Bu durum için en uygun olan ağaçlar ise Kanada Çamı, Finlandiya Ladini ve Kaliforniya kızıl sediri sauna için en uygun ağaç türleri arasında bulunmaktadır.
Ahşap kullanılarak yapılan ve içerisin de sıcak ve kuru havanın bulunduğu sıcak hava banyosuna sauna denilmektedir. Sauna odalarının birçok modeli ve sauna lambri çeşidi bulunmaktadır. Sauna odaları kullanım alanına ve kullanıcı kişi sayısına göre modelleri kullanım amacına göre değişiklik göstermektedir. Sauna odaları çeşitleri ise kişisel sauna, aile saunası ve karışık sauna olmak üzere 3 farklı sauna çeşidi bulunmaktadır. Sauna sıcak hava duş odaları evimiz de bulunan duşlardan oldukça değişiktir. Sauna sıcak hava duş odaları 60 ila 70 derece sıcaklıklar arasında sabit tutularak sauna odasına giren kişinin 10 dakika içerisin de vücut terletilerek temizlenmesi hedeflenmektedir.
Sauna yapımı için ilk olarak sauna yapacağınız zeminin düz ve beton kullanılarak yapılmış olması gerekmektedir. Sauna yapılacak alanının zemini de fayans olmalı, değilse yaptırılmalıdır. Ayrıca sauna odası yapılacak bölge kesinlikler nemli veya rutubetli olmaması gerekiyor. Sauna sıcak duş odasını alçı pan, beto pan ve ahşap tan yapılma odalara yapılmaması gerekmektedir. Bunların yanı sıra sauna dan çıkan kişiler terli oldukları için saunadan çıktıktan sonra duş almaları gerekmektedir. Bu sebepten dolayı sauna odalarının çıkışına en yakın bölgeye duş alanları yapılmalı ve duş alanları saunanın çıkışı arasındaki yürüme mesafesi minimum seviyede olmalıdır.
Sauna yapımın da kullanılacak ölçüler saunanın kullanıcı sayısına göre değişiklik göstermektedir. Kullanıcı kitlesi göz önüne alınarak saunanın ebatları ve yapında kullanılacak malzemeler hesaplanıp temin edilir. Kişisel olarak yapılan saunalar 1m² ölçütlerine sahiptir. Aileler için yapılacak olan sauna odaları ise 4² ölçütlerine sahiptir. Aile sauna odalarının yükseklik mesafesi ise 2.30 santimetredir. Kaplıcalar ve hamamlar da bulunan sauna odaların da ise 6² ölçüye sahip olmalı, 2.50 yüksekliği de sahip olması gerekmektedir. Ancak saunanın kullanıcı sayısına göre bu ölçütler 30²lik bir alana kadar çıkabilir.
Sauna herkese farklı faydalar sağlamaktadır. Bu konuda herkesin fikir birliğine vardığı konu ise düzenli sauna kullanımının beden ve ruh sağlığına iyileştirici etkisinin olduğudur. Saunanın genel çalışma prensibi insan vücudundaki yoğun sıcaklık artış ve azalışlarına dayanır.
Vücuttaki sıcaklık artışları sayesinde antikor üretimi artar, antikor vücudun hastalıklara karşı korunmasında kendi bağışıklık sisteminin üretmiş olduğu maddedir. Sıcaklık artışı ile kan damarlarının genişlemesi, buna bağlı olarak da kan dolaşımının hızlanması görülür. Organizmamız vücut sıcaklığını deriyi soğutarak sabit tutmaya çalışır ve yoğun bir terleme reaksiyonu verir. Sauna insan vücuduna genç ve taze bir görünüm kazandırır. Deri üzerindeki gözeneklerin açılması ile derinin üst tabakasındaki ölü hücreler dışarı atılmış olur. Yoğun terleme insan vücudundaki su ve toksinlerin dengesini ayarlar. Özellikle spor yaptıktan sonra saunaya girilmesi ile spor sonrası vücudun salgıladığı ve kas ağrılarına neden olan laktik asidin terleme yolu ile vücuttan atılması sağlanmış olur. Düzenli sauna banyoları kasları gevşetmek suretiyle vücuttaki romatizma ve kireçlenme ağrılarına iyi gelir. Sauna ile metabolizmanın çalışması hızlanır ve terleme için enerji gerekeceğinden bir sauna seansında yaklaşık 300 kalori yakılmış olur . Bu miktar 3-4 km koşmakla aynı değerdedir. Saunada konforlu terleme olan sulu terleme sağlanır (egzersizde olduğu gibi yüksek tuz kaybı olmaz) bu sayede vücuttan kurşun, nikel, cıva gibi zararlı toksinler atılmış olur. Programlı sauna banyoları solunum yollarının düzenli çalışmasına yardımcı olur. Sauna vücudun dış etkenlere karşı direncini arttırır, toplam kan proteinlerinde artışa neden olur, bu da dokulara daha fazla oksijen ulaşımını sağlar. Sauna banyosu kardio-vasküler sistemi ve kan basıncını olumlu yönde etkiler, kalbe ve tüm kardio-vasküler sisteme stressiz antrenman yaptırır. Akşamları yapılacak bir sauna seansı stresli günün bütün yorgunluğunu atmanızı sağlar, bu sayede derin ve rahat bir uykuya dalmanıza yardım eder.
Sauna; kalp, dolaşım ve sinir sistemini düzenleyen bir kültür-fizik olayıdır. İnsan vücudundaki hızlı, yoğun sıcaklık artışları ve düşüşleri saunanın ana prensibini oluşturmaktadır.
Deri tabakasının üst düzeyinde sıcaklık normalden 10° C daha fazla yükselir, aynı zamanda deri tabakasının altında sıcaklık normalden 1° C daha artar. Bu da vücuttaki hastalıklara karşı koyan madde olan antikor üretimini artırır. Kan damarları genişlediği için kan akışı hızlanır. Organizmamız vücut sıcaklığını deriyi soğutarak sabit tutmaya çalışır ve yoğun bir terleme ile reaksiyon verir. Deri, ölü hücrelerden temizlenerek canlanır. Yumuşak ve pürüzsüz bir yüzeye sahip olur. Yoğun terleme, insan vücudundaki su ve toksinlerin dengesini ayarlar. Özellikle spor yaptıktan sonra saunaya girilmesi tavsiye edilmektedir. Bunun sebebi olarak da kas ağrılarına neden olan laktik asidin terleme yoluyla atılması gösterilmektedir. Finli atletlerin mukavemet sporlarındaki başarısının saunadan kaynaklandığı düşünülmektedir. Günümüzde düzenli sauna banyoları başarılı atletlerin çalışma programlarında yer almaktadır. Sporcular egzersize gösterdikleri uyum sonucu terlediklerinde fazla tuz kaybetmezler; sulu terlerler. Sauna, insanın pasif durumda iken sulu terlemesini sağlar. Böylece aktif terlemede oluşan yorgunluğun tam tersine saunada terleme ile yorgunluk giderilir. Düzenli sauna banyoları solunum yollarının daha düzenli çalışmasına da yardımcı olmaktadır. Sauna banyosu kardio-vaskular sistemini ve kan basıncını olumlu yönde etkileyerek, kalbe ve bütün kardio-vaskular sistemine stressiz bir antrenman yaptırmaktadır.
Sauna, toplam kan proteinlerinde artışa neden olur. Bu artış da dokulara daha fazla oksijenin ulaşmasını sağlar. Sauna, vücudun dış etkilere karşı direncini artırır. Soğuk duşla tamamlanmış ve kurallarına uygun olarak yapılan sauna ziyaretlerinin yararları görüldüğü gibi çok geniş bir yelpazeye sahiptir. Sauna ile günlük yaşamın bütün stresinden ve yorgunluğundan kurtulur, yaşamdan keyif alırsınız.
’Sauna tesis etmek, hastanelerden tasarruf etmek demektir.’’
Ayrıca düzenli olarak saunaya giden çok sayıda kişi, verim kabiliyetinin yükseldiğini, kendini şimdiye kadar olduğundan daha iyi hissettiğini hastalıklara karsı diğer insanlardan daha dayanıklı hale geldiğini
ve bu durumda çeşitli hastalıkların ortadan kaybolduğunu söylemiştir. İdeal bir sauna emniyetli, sağlıklı, ekonomik, dayanıklı, kullanışlı, estetik ve keyif verici olmalıdır. Bu vasıfların elde edilebilmesi, saunanın tasarımı ve yapımında kullanılan malzemelerin yapımına bağlıdır. Sauna tasarımında biçim ve boyut tespiti, saunanın umuma açık bir isletme saunası yâda kişiye özel sauna olmasına göre yapılmaktadır. Saunayı kullanacak kişi sayısı da tasarım aşamasında çok önemli bir etkendir. Sauna içerisinde, sıcak ve kuru havanın bulunduğu, insanların rahatça yatıp oturabilecekleri kadar büyüklüğü olan, ahşaptan yapılmış bir çeşit banyo evidir. Finlilerin geleneksel banyosu olarak da bilinir. Yararlarından dolayı yeni bir banyo kültürü olarak toplumumuza girmiştir. İnsanların iyi bir güne enerji dolu başlayabilmesi ve gün boyu oluşan, beden ve zihin yorgunluğunu atabilmesi stresten, toksin ve fazlalıklardan kurtulabilmesi, kaslarını gevşetebilmesi için saunaya az bir zaman ayırması yeterlidir. Çünkü sauna metabolizmayı ve kan deveranını hızlandırır. Bundan dolayı yenilenme ve canlılık sağlar.
Kadınlar: Sauna, organizma ve cilt üzerinde gençleştirici bir etki yapmaktadır. Vücuda bir elastikiyet ve gerginlik vermektedir. Banyo esnasında kilo kaybı ve kan dolaşım faaliyetlerinin etkisi ile sauna banyosu, açlık kürü yapmaksızın ve zararlı ilaçları kullanmaksızın, tabii bir şekilde vücut ağırlığını ayarlamak ve ona uygun bir form vermektedir. Bundan başka kadın hastalıklarından korur ve bunları yok eder.
Sauna bir anlamda biyolojik gençleştirme aracıdır.
Mekan kurgusu içerisinde belli Segment teki ölçek ve seviyedeki uygulamalar içerisinde Sauna bölümlerini entegre etmek gerek sağlık gerek ise psikolojik olarak artı bir değer ve katkı olarak geri dönecektir.
Tasarımla Kalın…
