YABANCI BELGELERLE TÜRK-ERMENİ İLİŞKİSİ

Ahmet Gürel’in, “Yabancı Belgelerle Türk-Ermeni İlişkisi” kitabında; Milli Mücadele sırasında; Atatürk’ün Anadolu’da yaşanan Ermeni olaylarına verdiği tepkilere ait 30 belge ile yabancı kaynaklı 330 belgeye yer verilmiştir. Bu kitap, 20 yıldır Türk-Ermeni ilişkileri konusunda yabancı belgeler üzerinde araştırma ve inceleme yapan Gürel’in 5. kitabıdır.
Gürel, kitabında yer verdiği belgeler için şöyle demektedir:
“Türk Devlet Arşivlerinde yaklaşık bir milyona yakın Ermeni temalı belgenin var olduğunu ve tüm araştırmacılara açık olduğunu biliyorum. Bazı yabancı araştırmacılar tarafından bu arşivlerden yeteri kadar faydalanıldığı halde, Türk-Ermeni ilişkisine katkı koyamadıklarını üzülerek görüyorum.”
Gürel; “Yabancı Belgelerle Türk-Ermeni İlişkisi” adını verdiği yapıtında konuyu tarihsel derinlikte ele almaktadır. Ermenilerin Anadolu’daki yaşantısını ayrıntılı olarak incelendikten sonra; “Misyonerler, Anadolu’da Ne Arıyordu?” bölümünde özellikle İngiliz ve Amerikalı misyonerlerin Osmanlı topraklarındaki kasıtlı çalışmalarına değinilmektedir.
Gürel’in, kronolojik bir süreç izleyen yapıtında; “Türk-Rus ilişkileri” ayrıntılarıyla ele alınarak, özellikle Çarlık Rusya’sının, Ermenilerin koruyucu ve kollayıcısı olarak yer aldığı, tahrikçi ve yönetici tavır, belgelere dayalı olarak açıklanmaktadır. Osmanlı Devleti’nin yönetim kademelerine yer alan Ermenilerin, devlete karşı işledikleri üstü kapatılmış olayları belgeleriyle ortaya koymaktadır.
Ahmet Gürel’e göre; Ermenistan’ın ilk Başbakanı Ovanes Kaçaznuni’nin; “Biz dürüst değildik” noktasına değin uzanan içtenlikli itirafları çok önemlidir. Çıkan olaylarda Türklerin yanında oldukları için, Ermeni çeteciler tarafından katledilen Ermenilerden tutunuz da Türkiye’nin; bilim, kültür ve sanat alanında özveriyle çalışan, yaptıkları yadsınamayan Ermeni kökenli yurttaşlar elbette tarihsel nesnellik içinde takdire layıktırlar.